Max Douwes en Beethoven

door Leen de Rooij

Max Douwes (1923-1998) maakte een uitzonderlijk damprobleem. Alle velden van het bord waren bezet en als eerste zet moest ruimte worden gemaakt door een zwarte schijf te verwijderen. Max doopte het met de naam "Cyclotron". "Geniaal", zei menigeen. "Absurd", en "het toppunt van decadentie", noemden anderen het. Een bewonderaar verzuchtte: "Dit is het ultieme probleem. Hierna hoeft er niets meer gemaakt te worden".

Max onderscheidde zich door originele slagsystemen met aparte slagwisselingen, die hij meestal verpakte in grote, wilde standen. Wel is het opvallend dat hij weinig gebruik maakte van witte dammen.

Max maakte echter ook prachtige, evenwichtige werkstukken. Daarvan geef ik op het diagram een voorbeeld.

Max Douwes, ongepubliceerd, gemaakt op 24 januari 1981
douwes.gif

Oplossing: 50-45 (26×48) 47-41 (39×50) 49-43 (48×39) 33×44 (50×36) 28-22 (36×18) 23×1 (34×23) 1×22 en het eindigt met een (wellicht) nieuw motief: (4-9) 22×15 (35-40) 15-29 (40-45) 29-40! (45×34) 49-44 (14-19 of 20) 44-39. Met speels gemak komen er twee zwarte dammen op het bord. De terugslag 33×44 is in deze vorm heel apart. De zwarte dam op 50 verdwijnt naar de andere hoek. Vakwerk!

Het voegt niets toe aan zijn vaardigheid als damproblemist, maar het is aardig te weten dat Max Douwes zijn grootste bekendheid kreeg als regisseur van de populaire t.v-serie "Stiefbeen en Zoon".

Over klassieke muziek had Max uitgesproken, onorthodoxe standpunten. "Bach en Händel schrijven heel vaak zwoele, semi-erotische muziek". "Als je mooie muziek wilt horen, moet je Ives beluisteren, of de Nulde symfonie van Brückner aanschaffen". (Als iemand mij kan vertellen hoe ik dat laatste werk kan bemachtigen, houd ik mij aanbevolen, LdR)

Toen Ludwig van Beethoven de 9e symfonie (zijn "Cyclotron") componeerde, probeerde hij het hele universum in muziek te vatten. Of wilde hij zijn toenemende doofheid met veel geweld een halt toeroepen? Beethoven oogstte oneindige bewondering. Een tijdgenoot van hem zei: "Hierna hoeft er nooit meer een symfonie geschreven te worden, want de volmaaktheid is bereikt". Onzin natuurlijk, want na Bach zijn er nog veel cantates en na Haydn nog steeds strijkkwartetten gemaakt.

Inderdaad waren de componisten na Beethoven kariger met het maken van symfonieën. Het werden er geen 41 meer, zoals Mozart in zijn 35 levensjaren schreef, of meer dan 100, zoals Joseph Haydn in 77 jaar componeerde.

Zelf bewonder ik Beethoven het meest als hij zich "rustig" houdt. Prachtig vind ik zijn werk voor twee instrumenten. Daarom past er naast het "rustige" probleem van Max Douwes, het Scherzo uit de Frühlingsonate.

Het Scherzo uit Beethovens sonate voor piano en viool, nr. 5 in E-majeur Het Scherzo uit Beethovens sonate voor piano en viool, nr. 5 in E-majeur (1.86 MB)

Het is slechts een kort stukje, maar let u op de geestige echo van de viool, die steeds achter de feiten aanholt (de piano).